Paternalistisch leiderschap

dinsdag 24 maart

Tijdens de persconferentie van gisteravond, zagen we een dramatisch staaltje van paternalistisch leiderschap. De toon werd al gezet door de minister president. Waarna zijn collega’s Grapperhaus en de Jonghe daar nog eens flink overheen gingen.

Paternalistisch leiderschap is zoiets als, de ‘Pastoor die zijn parochianen vertelt, hoe zij zich horen te gedragen’. Het stamt uit de jaren vijftig van de vorige eeuw.

belerend

De toon is belerend, vanuit een perspectief dat de toehoorder niet capabel is om zelf na te denken. Zo werd eindeloos herhaald hoe ‘zondig’ het was, dat mensen niet de 1.50 in acht namen. En hoe belangrijk het is, dat wel te doen.

Je moet jezelf al behoorlijk kwijt zijn, wil je dat nu nog niet doorhebben. Dus wanneer mensen dan toch iets anders doen dan je verwacht, zou er dan misschien iets anders aan de hand kunnen zijn?

Hier wordt het verschil tussen de leider en de manager zichtbaar. De leider is bezig met zijn mensen en de manager is bezig met zijn regels.

bestraffend

Een tweede adagium van deze vorm van leiderschap luidt: Wie ‘zondig is moet boeten’. Een regen van bedreigende boetes werd over de Nederlanders uitgestrooid. Duidelijk werd gemaakt, dat overheden flink zullen straffen met hoge boetes.

Dus terwijl we massaal bezig zijn onze economie te vernietigen, de getroffenen vervolgens proberen te redden, moeten boetes het antwoord zijn op het vraagstuk hoe de mensen juist aan te sturen?

Op de koers die we nu varen, heeft straks wellicht niemand nog geld, om ook maar een boete te betalen.

bewakend

Een oorlog wordt gevoerd door soldaten. We komen ze in deze crises op twee plaatsen tegen. De eerste groep zijn de helden, die werkzaam zijn in de gezondheidszorg.

Hoe belangrijk ook, het werk dat hier gebeurd, op een gegeven moment verliest het onbegrensd bejubelen van je soldaten aan geloofwaardigheid. Een leider die dat niet in de gaten heeft, begint zijn eigen troepen te ondermijnen. Zouden medailles in de zorg net zo werken als in het leger?

Het tweede front heeft zich nog niet geopend, maar daar lijken we gevaarlijk hard op af te koersen. Nog even en het straatbeeld wordt bepaald door handhavers, bewakers, agenten en waarschijnlijk binnen niet al te lange tijd, ook het leger.

Paternalistisch leiderschap kan alleen bestaan bij gratie van onderdrukkers. In deze tijd met een vriendelijk woord ‘handhavers’ genoemd.

Donald Trump

De leiderschapsstijl van Donald Trump, is meer van de tweede helft van de vorige eeuw. Het staat bol van alle kanten uit schietende emoties. Maar meer dan de Nederlandse manager, kijkt hij wel meer vooruit.

Dat bracht hem bij de vraag, of ‘het middel niet erger dan de kwaal is’. Deze vraag past niet in het ‘paternalistisch leiderschap’. Het heilige woord van de ‘bodycount’ is absoluut en daar kun je niet op terugkomen. Dat is heiligschennis.

Toch heeft hij misschien wel een punt. Straks hebben we de kwetsbare ouderen gered en de mensheid om zeep geholpen.

De mensheid is toe aan iets nieuws

Hoe moeilijk de crisis voor iedereen ook is, hij demonstreert misschien wel het grootste probleem van deze tijd.

De mensheid is geïndividualiseerd. Dat betekent dat ieder mens zijn eigen keuzes maakt. Iedereen is met elkaar verbonden, informatie gaat supersnel rond. Mensen laten zich niet meer de les voorschrijven, op een manier die stamt uit de tijd van onze ‘kwetsbare ouderen’.

Wanneer je dat als leider begrijpt, dan kun je van die kracht gebruik maken. Oplossingen komen dan sneller voorhanden, de atmosfeer verandert van depressief in bemoedigend. Mensen zetten de schouders onder het probleem en hebben geen tijd om naar het strand te gaan.

In plaats van onze jeugd te bekritiseren, omdat ze het spel niet willen meespelen, kun je beter van ze leren. Ze laten het zittend leiderschap iets zien, wat ze liever niet zien.

Een doorbraak

Hopelijk brengt deze crises een doorbraak, in het leiderschap van de wereld. Dat is best belangrijk, omdat er veel grote problemen voor ons liggen.

Als dit virus al een probleem is, hoe dan om te gaan met een virus dat een ‘killratio’ van misschien wel 50% heeft. De rest van ons leven op het balkon?

Het lijkt erop dat het tijdperk van leiderschap vanuit het hart aanklopt. Waarin verstand en gevoel op harmonieuze wijze, samengaan.
Maar daarvoor zullen we wellicht nog wat dieper moeten gaan.
Hopelijk niet al te diep.

Liefs, sterkte en gezondheid gewenst.