Waarom kinderen geen spreekwoorden meer leren

Waarom kinderen geen spreekwoorden meer leren

Wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje. Dat is een van de vele spreekwoorden die in de zeventiger jaren in mijn hoofd zijn gestampt. Voeg daaraan toe dat appels niet ver van de boom vallen en dat wie het onderste kan uit de wil, de deksel op zijn neus krijgt. En voor je het weet ligt je carrière pad uitgestippeld.

Op jonge leeftijd werden we, en masse, volgestopt met de normen en waarden van de Nederlandse maatschappij. Het waren kleine overtuigingen*, die op latere leeftijd tot grote belemmeringen in ons leven zouden uitgroeien.

*Een overtuiging is een soort van onbewuste besturingsregel in het menselijk gedrag. Zolang er vrijheid in zit gaat het goed, maar zodra het een ‘moeten’ wordt dan gaan ze vroeg of laat opspelen.

Daar schuilt de kern van het probleem. Tegeltjeswijsheden/ spreekwoorden bestaan uit nietsen, nooitsen of altijdsen en hebben een soort van onweerlegbare stelligheid.

En ja, je snapt natuurlijk wel dat je ze met een korreltje zout moet nemen. Maar helaas, daarvoor is het dan al te laat. Ongemerkt zijn ze al werkzaam en je gedrag aan het beïnvloeden.

Eigenlijk was het een fantastische manier om maatschappelijke normen en waarden, op jonge leeftijd bij kinderen in te prenten. Overigens is het maar de vraag of hier destijds een bewuste intentie aan ten grondslag lag.

In elk geval horen spreekwoorden heel erg bij het groepsbewustzijn. Want het zijn spelregels die mensen in groepen helpen, om op een luchtige manier met de beperking ervan om te gaan. Door op een vriendelijke manier te zeggen: zo doen wij dat.

Maar met het opkomende individualisme nam het belang bij groepsregels af. En dat is ook logisch. Want welk kind heeft er belang bij, om op jonge leeftijd al in te prenten dat hij nooit veel zal gaan verdienen? Of probeer een jongere van deze tijd maar eens Oost, West, thuis best uit te leggen.

Kijk maar eens om je heen. Want hoe vaak hoor jij jonge mensen spreekwoorden gebruiken? Gaan ze uitsterven of is er nog hoop voor de liefhebbers van taalschoonheid?

Of misschien moeten we ze een beetje moderniseren:
– oost, west, soms is thuis het best
– apple’s vallen meestal niet ver van een boom
– beter een drone in de hand, dan tien op de vlucht
– hij droomt van schol, hij eet graag tofu